OYUN TERAPİSİNİN ÇOCUKLAR ÜZERİNDEKİ ETKİSİ
Oyun çocuğun kendisini en iyi şekilde ifade edebildiği, yeteneklerinin farkına vardığı, dil, zihin, sosyal, duygusal, motor becerilerinin yanısıra yaratıcılığının da geliştiği bir alandır. Çocukların kendisini ifade edebilmek, yaşadıkları sorunları çözmelerine, olumsuz davranışlarını değiştirmeye ve çevresindekilerle iletişim kurmaya yarayan bir yoldur. Bu yol onlar için en doğal, tercih ettiği ve en iyi sonucu verendir.
Oyun, her yaşta insanın hayatında önemli yer tutmaktadır. Çocukların dünyası onun sahip olduğu oyuncaklardan ibarettir. Yetişkinler için; eğlenmek, vakit geçirmek, dinlenmek gibi durumları ifade eden oyun; çocuklar için dünyayı, çevresindekileri tanıma ve anlama aracı olmaktadır. Oyunlar çocuğun ruhsal ve bedensel gelişimini olumlu yönde etkiler. Hiç şüphesiz ki beslenme ve uyku kadar önemlidir.
Oyun çocuğun kendisine güvenli bir alan açma, yalnız kalabilme, kişiler arası ilişkileri sağlıklı şekilde öğrenebilme, empati kurabilme, dikkat, yaratıcılık ve öğrenme gibi becerilerini geliştirdiği bir yer olarak düşünebiliriz.
OYUN TERAPİSİ NEDİR ?
Yetişkinler için danışmanlık ne ise, çocuk için de oyun terapisi odur. Bu yaş aralığı 3 – 11 arasındadır. Çocuğun yaşına göre davranışçı yaklaşımdan da faydalanılmalıdır. Belirli aralıklarla aileye çocukla ilgili görevler verilir ve onları tamamlanması istenir. Bu şekilde çocuk daha hızlı toparlanasına katkı sağlar.
Oyun Terapisi, kelimeler yerine oyuncakları koyarak veya kullanarak kendisini ifade edebilmesini sağlayan özel bir süreçtir. Kendilerine güvenli bir ortam sunan oyun terapisi, çocukların dilediği gibi oyun oynamasını sağlar ve kendilerini cesaretlendirir. Bu odada çocuk oyuncaklarla oynayarak, içine attığı isteklerini, kızgınlıklarını, bilinçdışı korkularını ve davranış bozukluklarını gidermek için kullanılan bir tekniktir. Çocukların duygusal sorunlarını ifade edebilmeleri için çeşitli türlerde bir çok oyuncaklar sunulur.
Oyun terapisi yönlendirmeli ya da yönlendirmesiz olabilir. Yani terapist önderlik ve yükümlülüğü alabildiği (yönlendirmeli) gibi, tamamen çocuğu merkeze koyarak (yönledirmesiz) sorumluluğu kendisine bırakır. Yönlendirmesiz oyun terapisinde seanslar belirli bir çerçevede olur ve terapist müdahelede bulunmaz. Bunun sebebi çocuğun ritmine uymak, terapötik ilişkiyi sürdürmek ve çocuğa eşlik etmekdir.
Çocukların seçimler yapma ve yaptıkları seçimlerden sorumlu olma kapasitesini geliştirir. Çocukla birlikte düzenli görüşüldükten sonra çocuğun yaşadığı duygusal sıkıntılar sona erdiğinde, hedeflenilen sağlıklı gelişim düzeyine ulaşıldığında terapi süreci sonlandırılır.
OYUN TERAPİSİ İLE EVDE OYUN OYNAMANIN FARKI NEDİR ?
Oyun terapisinin evdeki oyundan tamamen farklıdır. Burada özel hedefleri ve teknikleri olan iyileştirici bir çerçeve içermektedir. En büyük farklardan birisi, çocuğun oyunuyla beraber ortaya çıkarttığı sembolik anlatımları okuyabilen, yordayabilen bir terapistin bulması ve onunla oyun oynamasıdır. Bu durum çocukları iyileştiren bilimsel olarak süreç olarak karşımıza çıkar.
EBEVEYNLER HANGİ DURUMDA OYUN TERAPİSİNE BAŞVURMALIDIR ?
Çocuklar büyüme sürecinin belirli dönemlerinde çeşitli konularda zorluk yaşarlar. Böyle zamanlarda çocuklar yaşadığı sıkıntıları dile getirmemekte ve içine atmaktadır. Bu dönemlerde çocuklar problemi ifade ediş biçimine göre bir takım semptomlar ortaya çıkar. Çocuğunuzu böyle durumda görürseniz, öğretmeni veya doktoru çocuğunuzun davranışlarıyla ilgili endişelenirseniz veya çocuğunuzun baş etmekte zorlandığını görürseniz önerilen ve en fazla fayda görülen terapi oyun terapisidir.
Oyun terapisinin bir çok durum karşısında olumlu yönde işe yaradığı görülmüştür. Bu durumları şöyle sıralayabiliriz.
-
Ailede yaşanan çatışma,boşanma ya da ayrılığın olması,
-
Duygusal, fiziksel ya da cinsel tacize uğramış çocuklar,
-
Evlat edinilmiş çocuklar,
-
Sevilen birinin ölümü ya da hastalığı ile uğraşan çocuklar,
-
Aile içi şiddet gören çocuklar,
-
Kronik hastalık ile uğraşan çocuklar,
-
Dikkat eksikliği tanısı almış çocuklar,
-
Öfke kontrol bozukluğu olan çocuklar,
-
Ayrılık anksiyetesi yaşayan çocuklar,
-
Aşırı utangaçlık yaşayan çocuklar,
-
Öğrenme güçlüğü ya da diğer okul problemleri yaşayan çocuklar,
-
Tıbbi bir nedene bağlı olmayan baş ağrıları ya da miğde ağrıları gibi fiziksel septomlar yaşayan çocuklar,
-
Takıntılı cinsel davranışı olan çocuklar
-
Özgüven problemleri yaşayan çocuklar,
-
Kardeş kıskançlığı yaşayan çocuklar,
-
Sınır koyamayan ailelerin çocukları,
-
Otorite sıkıntısı olan çocuklar gibi durumlarda mutlaka bir destek alınmalıdır.
OYUN TERAPİSİNİN FAYDALARI NELERDİR ?
-
Çocuğun duygularını ifade etmeyi ve davranışlarını düzenlemeyi öğretir.
-
Kendine güveni ve duygusal yeterliliğin değerini arttırmak,
-
Çocuğun yaşamındaki travmatik olayların yarattığı anksiyeteyi azaltmak,
-
İnsanlar arası ilişkilerde sağlıklı bağlar yaratır ya da bu ilişkileri arttırır,
-
Kendini oyun yoluyla ifade ettiğinde, terapisti tarafından koşulsuz olarak kabul görür ve duygusal olarak rahatlar.
-
Yeni sosyal beceriler geliştirmeyi ve başkalarına karşı empati kurmayı öğrenir.
-
Problem çözme becerilerini geliştirir.
-
Öz kontrol becerilerini ve özgüven düzeyini arttırır.
-
Terapi ile başa çıkamadıkları duygularla nasıl mücadele edeceklerini öğrenirler.
-
Çocuğun seçimler yapma ve yaptığı seçimlerden sorumlu olmayı öğretir.
Yakın zamanda bu tarz durumlarla karşı karşıya kaldıysanız mutlaka bir psikologtan (Oyun Terapisi eğitimi almış) profesyonel destek alınmalıdır. Bu durum karşısında çocuklara hassas davranmalı, onlarla ilgilenmeli ve psikolog – öğretmen – ebeveyn arasında köprü olmasında fayda vardır.
Herkese sağlıklı günler dilerim.
Uzman Klinik Psikolog
Onur KÖK